Torre de Belem to słynny lizboński zabytek, będący prawdopodobnie najbardziej charakterystyczną historyczną budowlą Portugalii.
Ten pełen uroku, mały fort, który już od XVI wieku stoi na straży ujścia Tejo, został wybudowany w okresie największego rozkwitu stylu manuelińskiego. Zdobią go stylizowane na arabską architekturę strażnice, blanki udekorowane Krzyżem Orderu Chrystusa, a także najwcześniejsze znane nam rzeźbiarskie przedstawienie nosorożca w Europie.

Jako prawdziwy symbol Lizbony, Torre de Belem cieszy się ogromną popularnością wśród turystów, dlatego do zwiedzania jej dość skromnego i pustego wnętrza zawsze ustawiają się długie kolejki. Prawdziwe piękno Torre de Belem leży jednak w jej niezwykle zdobionej fasadzie, którą najlepiej podziwiać od strony lądu lub w ramach rejsu łodzią. W niniejszym artykule znajdziesz przewodnik turystyczny po Torre de Belem.
Powiązane artykuły: Przewodnik po dzielnicy Belem – 3 dni w Lizbonie

Torre de Belem znajduje się w dzielnicy Belem w Lizbonie, ok. 2,5 km od centrum miasta, skąd można do niej z łatwością dojechać tramwajem E15. Normalny bilet wstępu do Wieży Belem kosztuje 6 euro, a dzieci do 14 roku życia mogą ją zwiedzać za darmo. Ze względu na rozmiar fortu, w środku może przebywać maksymalnie 150 osób, przez co do wejścia ustawiają się długie kolejki, szczególnie w szczycie sezonu.
Bilet wstępu na wieżę Belém (6€)

W przeciwieństwie do wielu innych atrakcji turystycznych w Lizbonie, godziny otwarcia Torre de Belem są dość ograniczone i można ją zwiedzać jedynie od 10:00 do 18:30 (latem) lub od 10:00 do 17:00 (zimą). Planując wizytę, postaraj się przybyć na miejsce jak najwcześniej, ponieważ nowe tłumy turystów będą napływać do fortu aż do jego zamknięcia. Typowy czas zwiedzania Torre de Belem to 30 minut (40, jeśli fort jest mocno zatłoczony).

Naszym zdaniem: Największą atrakcją Torre de Belem są znajdujące się na jej murach zewnętrznych kamienne rzeźbienia — jej wnętrze jest zdecydowanie skromniejsze. Z najwyższej kondygnacji fortu rozciągają się ładne widoki, ale panorama z pomnika Padrão dos Descobrimentos jest o wiele bardziej atrakcyjna.

Wewnątrz fortu znajdziemy dwupoziomowy bastion i czteropoziomową wieżę. Niższe kondygnacje bastionu mieściły niegdyś 17 dział, ale z upływem lat przekształcono je w więzienie. Górna część bastionu jest otwarta i osłonięta jedynie niskim murem. Dolne poziomy bastionu przypominają strukturą klasztor, z dziedzińcem umożliwiającym wentylację dymu z dział oraz doświetlenie budowli.

Na poszczególnych kondygnacjach wieży znajdują się: Sala do Governador (Sala Gubernatorska), Sala dos Reis (Sala Królewska), sala audiencyjna, kapliczka i taras. Z tarasu rozciągają się panoramiczne widoki na dzielnicę Belem i ujście Tejo. Piętra wieży łączy wąska, spiralna klatka schodowa, która w godzinach szczytu może być dość zatłoczona.

Historyczna ciekawostka: Torre de Belem została wzniesiona przy użyciu kamienia wapiennego Lioz, stanowiącego pozostałości po przebiegającej w tym samym czasie budowie Mosteiro dos Jerónimos. Ten sam kamień wykorzystano także do budowli nowoczesnego Centrum Kultury Belem (w 1992 roku), żeby estetycznie dopasować je do pozostałych zabytków tej dzielnicy.

1490 r. – Król Jan II przedstawia plany trzech fortyfikacji, mających na celu ochronę ujścia Tejo.
1514 r. – Rozpoczęcie konstrukcji fortu pod przewodnictwem Francisco de Arruda.
1519 r. – Ukończenie fortu i dedykowanie go św. Wincentowi; jego oficjalna nazwa to Torre de São Vicente.
1580 r. – Podbicie wieży przez hiszpańską marynarkę, zwieńczone 60 latami panowania Hiszpanii nad Portugalią.
1581 r. – Zmiana funkcji wieży na więzienie.
1782 r. – Budowa Forte do Bom Sucesso i połączenie go z Torre de Belem.
1807 r. – Francuzi (pod przewodnictwem Napoleona) usuwają dwie górne kondygnacje wieży w celu wzniesienia drewnianej struktury obronnej.
1831 r. - Bitwa pod Tejo (Tagus).
1845 r. – Odnowa górnych kondygnacji wieży.
1865 r. – Przekształcenie wieży w latarnię morską.

Podczas XVI-wiecznej epoki odkryć i żeglugi morskiej, Portugalczycy natknęli się na wiele nowych, wspaniałych widoków i skarbów. Jednym z najdziwniejszych wydarzeń tej ery była próba wyłonienia najpotężniejszego z nowo odkrytych azjatyckich i afrykańskich zwierząt.

Odbyła się ona w 1517 roku na plaży niedaleko Torre de Belem (gdzie obecnie znajduje się Praça do Império). Podczas tego niecodziennego wydarzenia słoń azjatycki zmierzył się z afrykańskim nosorożcem. Co ciekawe, oba zwierzęta stanowiły podarunki dla króla Manuela od sułtana Gujaratu.

Sama walka okazała się zawodem zarówno dla wyczekującej publiki, jak i króla — na widok nosorożca słoń odwrócił się i uciekł. Chociaż tryumf nosorożca został upamiętniony rzeźba zdobiącą Torre de Belem, zwycięskie zwierzę zatonęło razem ze statkiem, na którym transportowano je do papieża Leona X.

Mała, przedstawiająca nosorożca rzeźba znajduje się na zewnętrznej stronie zachodnie wieży, niestety, wyraźnie widać, że z upływem lat uległa dość dużym zniszczeniom.

Wieża Belem została wybudowana w celu ochrony stoczni Restelo, które w późnym XV i wczesnym XVI wieku stanowiły główne centrum budowy portugalskich statków. Ze względu na bliskość ujścia Tejo oraz położonych zaledwie 2,5 km dalej budowli obronnych Lizbony, były one szczególnie narażone na ataki od strony morza.

Król Jan II zaproponował konstrukcję linii obronnej składającej się z trzech fortów: na północnym i południowym brzegu Tejo oraz na kamiennym występie, znajdującym się w środku rzeki. Priorytetem króla były jednak forty lądowe, w związku z czym konstrukcja Torre de Belem została opóźniona aż do rządów jego syna, Manuela I.

W czasie konstrukcji fortu (1514 r.) kamienna wysepka, na której wybudowano Torre de Belem, znajdowała się ok. 180 m od brzegu. Ukończona wieża została wyposażona w 17 dział i stanowiła jedną z pierwszych portugalskich budowli obronnych, która miała odeprzeć również ataki artyleryjskie.

Niestety, w 1580 roku wieża okazała się zbyt słaba, żeby powstrzymać atak hiszpańskiej marynarki — zdobyto ją po zaledwie kilku godzinach walki. Ta porażka doprowadziła do przejęcia portugalskiego tronu przez Hiszpanię na kolejne 60 lat oraz zmiany Torre de Belem w więzienie polityczne niższego szczebla.

Niższe kondygnacje Torre de Belem zostały skonstruowane z myślą o ustawieniu dział, a także przechowywaniu broni i jedzenia. Gdy priorytety fortu uległy zmianie, jego dolna część stała się dogodnym miejscem do przetrzymywania więźniów politycznych.

Niestety, było to wyjątkowo nieprzyjemne miejsce dla osadzonych. Dolne poziomy wieży ulegały częstym podtopieniom ze względu na przypływy i burze, przez co więźniowie często musieli stać po pas w wodzie...